Claypipes.nl
Pijpenmakersgereedschappen
Een fraaie driedelige persvorm, afbeelding van een vrouwenkopje met een kroon of haarband van bladeren en druiventrossen. De vorm is afkomstig van de Duitse firma Wilhelm (later Hans) Klauer. De pijp is afgebeeld in een tweetal catalogi van deze firma en de vorm stamt uit circa 1880-1890.
Deze originele export catalogus van Wilhelm Klauer & Sohne heeft een groenblauwe kartonnen kaft met de afbeelding van een pijprokende matroos op een schip omgeven door de letters W.K. en het merk klauw met W.K.B. De firma vestigde zich in 1863 in Ransbach-Baumbach. De voornaamste activiteiten richtten zich op de fabricage van mineraalwaterkruiken en kleipijpen. Na de Eerste Wereldoorlog werden er alleen nog kleipijpen gemaakt. In de jaren 1970 is aan de pijpenfabricage bij de firma een einde gekomen en werd er gespecialiseerd in de productie van vooral bloembakken. Circa 1910-1914.
De pijp is afgebeeld op pagina 6 als nummer 73.
Persvormen van Trumm Bergmans
Metalen persvorm met stopper van de Limburgse firma Trumm Bergmans
Ca 1890-1910
Merk stempeltje van de firma Goedewaagen, 'ES Dutch Clay'
Merkstempel Goedewaagen-Gouda. Ca 1890-1910
Merkstempel met houten handvat, tekst 'MADE in HOLLAND', c 1900, Goedewaagen-Gouda
Merkstempel met houten handvat, tekst 'Goedewaagen Gouda', c 1900, Goedewaagen-Gouda
(hiel)Merkstempel met houten handvat. 82 gekroond, Goedewaagen, Gouda, ca 1900
(hiel)Merkstempel met houten handvat. DW, Goedewaagen, Gouda, ca 1900
(hiel)Merkstempel met houden handvat, 82 gekroond. Goedewaagen, Gouda, ca 1900
Een tweetal zogenaamde 'schenkers' om de vormnaden op de net gekaste pijp mee glad te strijken. Goedewaagen-Gouda, ca. 1900.
Persvorm van Goedewaagen, model 436 zogenaamde 'Haasjessigaar'. Sigarenpijpje met een haasje op de steel naar de roker toegericht. Ca 1895-1910
De stopper werd gebruikt om wanneer de plastische klei in de vorm was geplaatst, de holte in de kop te persen en daarmee ook de klei goed in de gehele vorm te drukken.
Zogenaamde 'stoppers' afkomstig uit de pijpenfabriek van de Goudse firma P.J. van der Want.
Hielmerk stempel LP (ongekroond). Het merk LP is mij tot op heden onbekend.
Een metalen 'pen' met aan het uiteinde de letter D omgeven door een cirkel punten. Hielmerk stempel, wellicht van de firma Prince die als laatste dit merk in gebruik had. De Franse firma Scoufflaire heeft het merk D met een stippen cirkel ook gebruikt.
Hieronder een aantal persmallen. De eerste drie zijn in gebruik geweest bij een van Nederlands' laatste kleipijpmakers in Gouda, Kees Moerings.
Tevens een paar persmallen van de Franse Firma Victor Belle, die actief was in Serves. Eentje uit het Duitse Westerwald en een Belgische mal ' CREME AUX OISEAUX'.
Tevens een gietijzeren mal voor waarschijnlijk snoep pijpjes en een tweetal Nederlandse metalen mallen voor schaats - souvenir pijpjes.
Hiernaast een aparte mal voor 4 (kleine) gezichtspijpjes tegelijk. Waarschijnlijk ging het hier om snoeppijpjes
Een bijzondere vondst uit Gennep (Limburg)
In Gennep zijn tussen ca 1850 en 1880 kleipijpen vervaardigd door eerst Peter Dorn, en later zijn zoon(s).Dit zijn op dit moment de enige bekende 'aarden pijpen fabrikanten' in Gennep (ref *8), en het lijkt zeer aannemelijk dat de onderstaande vorm, die als bodemvondst in een tuin aldaar is opgedoken, van een van hen stamt.
Het is een Gietijzeren persmal, die een keer gerepareerd lijkt te zijn bij de breuk in een van de delen. De steellengte is 27 cm, en het kop model is een middelgrote ovoide.
Op de mal zijn wat letters ingekrast (een paar onduidelijk, en iets wat op HV1 of HW lijkt), waarschijnlijk duiden deze het model.
Gietmallen
Gietmallen van gips werden gebruikt om doorrokers en andere gietpijpen te maken. Een relatief eenvoudig proces waarbij vloeibare klei in de mal wordt gegoten. Tegen de gips wand aan stolt de buitenste laag van de klei, waarna de rest wordt afgegoten. Een proces van timing, maar erg snel en efficient.
Botter
Een schijfje dat gebruikt werd om de bovenzijde van de kop van de geperste kleipijp glad en rond te strijken.
Stopper
Een zogenaamde 'Stopper' , gebruikt om de ketelholte in de kop te drukken. Deze stopper is afkomstig van een onbekende Franse fabriek
Hielmerk stempel
Een hielmerk stempel van de Goudse fabriek van der Want. Houten handvat.
Merk melkmeisje.
Bandmerk of steel stempel
Een steel merk stempel (zonder houten handvat) van de Goudse firma 'Goedewaagen'
'Kromrek'
Op de foto hiernaast uit een uitgave van tijdschrift De Prins uit de zomer van 1930 staat een houten variant van een 'kromrek' afgebeeld. Het aardige is dat dit model, wat wij tegenwoordig aanzien als 'klassiek' gouds model, helemaal niet zo 'klassiek' Gouds was ; ref Duco koopt Goedewaagen omstreeks 1880 met regelmaat persvormen van met name Franse en Belgische bedrijven. Bij een van dergelijke aanschaffen zit een groepje half lange, krom gesteelde pijpen welke direct een succes worden in Nederland :-)
Deze licht gekromde, half lange steel met gelakte punt (zgn 'lakpunten') zijn door de Fransen overigens weer afgekeken uit Engeland
Pijpenpotten en Ringen
Om de pijpen te bakken, werden grote speciaal daarvoor gemaakte potten gebruikt. De potten waren rond, vaak hoog, en zonder oren. Door in de pot een verticale staander aan te brengen waaromheen de kleipijpen gezet konden worden kon de pot gelijkmatig gevuld worden. Een dergelijke verticale staander werd ook wel 'trompet' genoemd ; een langwerpige verticale staander in de vorm van een omgekeerde toeter.
Als de pijpen in de potten geplaatst waren werden de stelen doorgaans bij elkaar gehouden ('gebonden') met een ring klei (zgn. pijpenringen). Op de tweede foto van links (hierboven) staan een aantal pijpenpotten waarbij duidelijk te zien is hoe in de lange potten op de achtergrond, de stelen van de lange pijpen uitsteken en met een 'pijpenring' bij elkaar gehouden worden. Dan ging de deksel op de pot en vaak werd ook de gehele pot nog eens met zogenaamde 'gemagerde' klei afgesmeerd om te voorkomen dat vuur of roet in de pot kon komen en om eventueel ongelijkmatige verhitting of verkleuringen hierdoor tegen te gaan.
Kenmerkend voor de potten zijn de drie poten of 'vinnen', en de vaak 'aangesmeerde' klei aan de buitenzijde
Een fragment van een Trompet, gevonden op het terrein van de voormalige Goedewaagen fabriek in Gouda (ca 1900)
Een fragment van een 19e eeuwse Trompet, gevonden in de Tuinstraat in Gouda.
Pijpaarde
Laatste Nieuwe
17/9: de brocanterie heeft weer wat leuke pijpjes opgeleverd.
1/7: Veel nieuwe foto's van vooral verschillende merken toegevoegd.
21/4: Een erg scherp uitgevoerde 'rustende herderin met een schaapje' van de Goudse pijpenmaker Wagenaar.
12/3; Gouds pijpje uit de vroege 18e eeuw met fraai getordeerde steel
23/1: Weer wat pijpen uit de collectie op foto gezet waaronder weer leuke hiel-merken.
8/12 : De pijpenmakers van Schoonhoven is het resultaat van ruim twee jaar archief onderzoek. Een 432 pagina's tellend boek dat een geheel nieuwe blik werpt op de industrie in deze stad en ruim 120 makers in detail belicht. Heel veel tot op heden onbekende informatie.
