In dit hoofdstuk zijn een tweetal bijzondere pijpen ondergebracht die, hoewel ze alle kenmerken van een tabakspijp hebben, niet specifiek bedoeld zijn geweest om te roken. Ze zijn waarschijnlijk ook niet door een pijpenmaker, maar door een pottenbakker gemaakt. Deze pijpen werden vooral als bijzonderheid gemaakt, voor presentatie- of decoratie doeleinden. Ze zijn niet gemaakt van hetzelfde materiaal (pijpaarde) als waar standaard tabakspijpen van gemaakt werden, maar van steengoed of aardewerk. Daarnaast worden ze gekenmerkt door specifieke decoratiepatronen en -technieken zoals die ook van pottenbakkers bekend zijn. Dergelijke pijpen worden vaak omschreven als ‘Prattware’ of ‘Staffordshire’ pijpen. Prattware is een algemene benaming voor een breed scala aan keramische producten, die zijn oorsprong vindt bij een Engelse pottenbakkers familie die in de laatste decennia van de 18e eeuw in de buurt van het stadje Stoke-on-Trent actief was. De omgeving van Stoke-on-Trent in Staffordshire was rijk aan goed winbare klei, zout, lood en kolen,

waardoor in dit gebied reeds vanaf de vroege 17e eeuw veel pottenbakkers gevestigd waren. Het gebied dat de

dorpen Burslem, Fenton, Hanley, Longton, Stoke en Tunstall omvat werd ook wel de ‘Staffordshire potteries’ genoemd. In de laatste decennia van de 18e eeuw was dit niet alleen het grootste Engelse productiecentrum voor aardewerk, ook kwamen hier de meeste variaties en innovaties vandaan op het gebied van materiaalontwikke-ling, versiering en afwerking. De term Prattware is hier ontstaan als algemene benaming voor aardewerk dat is voorzien van vaak bontgekleurde versieringen onder een transparante laag glazuur. Behalve in Staffordshire werd dit echter ook al snel in veel andere plaatsen in Engeland gemaakt en dit kreeg gemakshalve dezelfde benaming.

Keramische presentatiepijpen met uitzonderlijke modellen en afmetingen die voorzien zijn van bonte kleuren en glazuur zoals die vooral in de Engelse aardewerk-industrie gebruikt werden zijn relatief schaars. Er zijn wereldwijd een beperkt aantal pijpen bekend die in deze categorie te plaatsen zijn en die bevinden zich deels in museumcollecties en deels in privécollecties.

Onderstaande pijpen zijn beschreven in een artikel in het Jaarboek van de Stichting voor onderzoek historische tabakspijpen PKN 2022 (www.tabakspijp.nl).