Het merk H is bekend vanuit Gouda, maar ook Alphen (tussen ca 1690 en 1705), Den Bosch (tussen ca 1810-1850) en Antwerpen (ca. 1758-1796).
Daarnaast is de gekroonde H ook als zijmerk uit Schoonhoven bekend. In de eerste decennia van de 18e eeuw vonden veel gekroonde letters als ketelmerk/zijmerk op de goedkoopste pijpen hun oorsprong bij Schoonhovense pijpenmakers (ref *3). Wie de eerste gebruiker in Schoonhoven was is niet bekend. Later voegden de Schoonhovense makers hun initialen toe boven de gekroonde letter.
In Gouda zijn achtereenvolgens de volgende pijpmakers actief geweest met het merk H (ref *12) ;
1660- Krijn Jansz. Hola
1696- Doenatus van der Spelt
1712- Grietje Hola, wed van der Spelt
1713- Arnoldus de Vos
1730- Wed de Vos
-1735 Jan de Mol
1735- Jan Timmers
1742 Jacobus Carlier
1746-1803 Sijbrand Revet
1805-1819 Maarten Heerkens
In Alphen is het merk H tussen ca 1690 en 1705 gebruikt, in Den Bosch tussen ca 1800 en 1850
Een vroeg pijpje uit de periode 1640-1660, gevonden in de buurt van Den Bosch. Op basis van het wat plompe model zou deze pijp ook in Gorinchem of zelf Leiden gemaakt kunnen zijn (IH ?)
Ca 1700, gevonden in Leiden
Gouda, ca 1690-1710
Ca 1720-1740, Gouda
Bovenstaand pijpje is gevonden in Gouda, in stort materiaal daterend uit ca 1690-1720
Gouda, ca 1720-1740
Gouda, ca 1720-1740
Ca 1720-1740, Gouda
Helaas een slecht leesbaar hielmerk, het lijkt op een letter H boven een roos ?! Ca 1640-1660.
Onderstaande pijp heeft als hielmerk een afbeelding die lijkt op de letter H met een stip of punt op de middenbalk. Het model is een wat vooroverhangende ovaal. Onbekende plaats of maker, lijkt te dateren in de tweede helft van de 19e eeuw. Gevonden in Brabant.
Onderstaande pijpjes hebben een wat primitief ingekraste H op de zijkant van de ketel en aan andere zijde een liggende halve maan. Datering ca 1730-1760, onbekende plaats en maker
De gekroonde H met initialen IVH vind zijn oorsprong in Schoonhoven. De pijpenmaker Jan van Heumen gebruikte deze tussen circa 1730 en 1750 (ref *3).
"Met de publicatie van het boek 'De pijpenmakers van Schoonhoven in 2020 is er een belangrijk nieuw hoofdstuk aan de geschiedenis van de Nederlandse kleipijpen nijverheid toegevoegd. Het boek schetst een gedetailleerd tijdsbeeld van de verschillende Schoonhovense pijpenmakers, bevat vele tientallen namen en info van niet eerder bekende makers en gaat uitgebreid in op de impact die de nijverheid in Schoonhoven had op pijpenmakers in vele andere steden."
Het boek is het resultaat van ruim twee jaar archiefonderzoek en bevat naast het meest complete Schoonhovense overzicht, ook registers met merken en makers uit omliggende plaatsen. Een onmisbare determinatie hulp derhalve.
Meer info en bestellen via deze link.
Het merk H gekroond is tussen ca 1697 en 1727 in Alphen gebruikt door Hendrik Albrahamsz. van Elstland en Willem Dircksz. van der Helm (ref *2). Andere merken die aan deze pijpmakers worden toegeschreven zijn IVK, de hand, de melkmeid, de gekroonde schenkkan en het schip.
Het merk H gekroond is (samen met vele andere goudse merken) tussen ca 1811 en 1864 in 's Hertogenbosch gebruikt, in ieder geval door de Bossche pijpmaker Leonard Eras. Naast het merk H gekroond gebruikte Eras nog een ruim aantal andere veelal bekende Goudse merken.
Hieronder een aantal van zijn produkten die ook gekenmerkt worden door het bijmerk dat gevormd wordt door een boom, al dan niet in wapenschild en met of zonder toevoeging van cirkel(s), ster(ren) of S
In 1758 vertrok de Dordtenaar Egbert van Harssevoort naar Antwerpen en begon daar met het maken van kleipijpen. Hij is tussen 1758 en circa 1796 in Antwerpen actief geweest en het lijkt erop dat hij meerdere merken gebruikte.
Het merk HSV komt voor op goedkope zijmerkpijpjes die voorzien zijn van een gekroonde vis. Ook worden de merken H gekroond, EHZ en Molen (als hielmerk op ovale pijpen) aan hem toegeschreven. (ref *35)
Het merk H lijkt ook in Duitsland gebruikt te zijn in de 18e eeuw, mogelijk door de pijpenmakers familie Paul Horn, in de plaats Hardegsen.