Claypipes.nl
Groningen
Vanaf circa 1642 tot in het begin van 1800 zijn er in Groningen kleipijpenmakers actief geweest (ref *2, Tupan). Met name de in de tweede helft van de 17e eeuw vervaardigde pijpen zijn tamelijk karakteristiek qua vormgeving en versiering. De pijpen uit de periode na 1650 kenmerken zich door een wat hoge, slanke kop die vrij haaks op de steel staat. De pijpen uit de periode ervoor zijn wat grover en 'dikker'.
In tegenstelling tot veel andere Nederlandse steden waar de pijpenmakers vanaf de 18e eeuw al niet meer tegen de concurrentie van hun vooral Goudse collega's op konden, bood de stad en regio Groningen tot in het einde van de 18e eeuw voldoende mogelijkheden voor lokale pijpenmakers.
Overige 17e en 18e eeuwse merken : fortuin, fleur de lis, LB, WP en LS, spaakwiel/rad, ster, wapen van groningen (als zijmerk), gekroonde 18 en gekroonde 51
Naam
Abbring, Popko
Bernardus, Adriaan Pouwels
Cock, Berend Jans
Cock, Jan Jacob
Conraadts, Jan
Eltjes, Pieter
Emden, Jan van
Ennens, Jan
Fijt, Valentijn
Gerrits, Jan
Haas, Harm de
Haas, Jacob Cornelis de
Harms, Harm
Hendriks, Lippe
Hendrix, Marten
Hendrikx, Hendrik
Heynen, Carel
Hoornbeek, David van
Hoveman, Frans Jobs
Isebrants, Jan
Jacobs, Jannes
Jansen, Hans
Jansen, Jan
Luininghe, Jacob
Michiels, Bront
Nienhuis, Daniel Everts
Parssens, Jan Marcus
Parssens, Marcus
Perkaan, Jan Hendrik
Pijl, Evert Pieters
Pottema, Hendrik Eylert
Pottema, Jan Hendrik
Rediker, Hendrik
Reinders, Reinder
Reinders, Harm (zie hieronder)
Stins, Everwijn
Troyen, Gerrit van
Troyen, Ruth Gerrits van
Udens, Peter
Veen, Jan ter
Veldhuis, Jan Valentijn
Periode
1693-1697
1704-1709
1730-1731
1703-1725
ca 1775-1800
1732-1741
1643
1669
1673
1730-1754
1779-1754
1724-1774
1708
1693
1642-1666
1649-1669
1649
voor 1700
1723-1732
1728
1706-1709
1667-1687
1662-1664
1722-1744
1729
1714-1760
1656-1666
1643-1654
1765-1802
1743-1758
1726-1743
1743-1758
1722-1730
1709-1714
1730-1760
1725-1730
1721-1744
1699-1713
1698-1731
1765
1668
Merk
PA (ongekroond)
PE gekroond (ketelmerk)
IE
VF gekroond, VF monogram gekroond, roos gekroond met V F
LH monogram
HH monogram gekroond
VHB monogram (varianten) en DVHB monogram
I I met ster
N H (ketelmerk), D N H gekroond
I M P monogram
M P monogram
I H P gekroond (ketelmerk)
VF ; Valentijn Fijt
Ca 1670-1675, Groningen, maker Valentijn Fijt
VHB ; David van Hoornbeek
Voor 1700 (ref *2) was de pijpmaker David van Hoornbeek actief, aan wie het merk VHB (letters VH in monogram) worden toegeschreven. Gezien de afmetingen van de kop is deze pijp rond ca 1670-1680 gemaakt.
Variant van David van Hoornbeek VHB monogram
Merk WP (met ster erboven). Onbekende maker
Een drietal 17e eeuwse modellen met gestilleerde stippenroos versieringen. Komen uit een zelfde vondstencomplex als de pijpjes hierboven. Mogelijk in ook in Groningen gemaakt.
Slecht leesbaar merk; een I (?) en een P met een H erboven?!
Vindplaats Groningen, ca 1650-1660.
A en I (?) Gevonden in Groningen, circa 1640-1650.
Vanuit Groningen zijn diverse modellen uit de periode 1650-1670 bekend met rijk versierde stelen, zoals we ook uit bijvoorbeeld Amsterdam en Gouda kennen. In een aantal gevallen zijn deze ook voorzien van jaartal of initialen. Onderstaande fragmenten komen uit Groningen en dateren uit genoemde periode.
Pijpjes met dergelijke steelversieringen zijn frequent aangetroffen in een stort die eenduidig aan Marcus Parssens toe te schrijven was. Wellicht dat hij ook inderdaad deze pijp gemaakt heeft.
Hollandse Leeuw als ketelversiering
Hoewel het pijpje geen verdere merktekens draagt wordt deze door Tupan ook aan David van Hoornbeek toegeschreven. Aan beide zijden van de kop de Nederlandse Leeuw met zwaard en pijlenbundel. Ca 1680-1690.
Dit pijpje dateert uit ca 1680-1690 en heeft een bloem versiering op beide zijden van de ketel. Gronings product.
Een opvallend trechtermodel, vrij langgerekt en net geen punt hiel maar ook geen platte hiel. Op de rechterzijkant van de ketel lijkt vaag een (overblijfsel van) een zijmerk zichtbaar ?!
Trechtervormig kopje met wat lijkt op een G boven een V. Ca 1700
Rond 1720 waren er in Groningen in ieder geval nog 12 pijpmakers actief (ref *2), in 1770 waren dat er nog een stuk of 3. Pijpen met de zijmerken gekroonde 18, gekroonde 51, gekroonde LHP, PE, DNH, NH, EP, Fortuin en het gekroonde wapen van Groningen zijn uit deze periode bekend
Pijpje gemaakt tussen circa 1743 en 1758, door Evert Pieters Pijl in Groningen.
Gevonden in Groningen
Hielmerk Molen (?!)
Hielmerk Melkmeisje (drie x)
Ongemerkte modellen
Bovenstaande pijp lijkt het merk R te hebben. Gevonden in Groningen.
Een wat grof uitgevoerde ovale pijp zonder enige bijmerken. In de hiel de letter R ?! Op basis van de afwerking en het onbekende merk lijkt deze pijp niet in Gouda gemaakt, maar het merk R werd daar in die periode niet gebruikt. Gevonden in Groningen, ca 1740-1800.
[PKN 1980 (8) 1980 - De Groninger Tabakspijpenmakers in de 17e en 18e eeuw - H. Tupan]
Referenties/bronnen
PKN (1988) :
1988 - PKN Jubileumuitgave; De Kleipijp als bodemvondst - Beknopt overzicht van tien jaar onderzoek naar de belangrijkste pijpenmakerscentra
in de 17e en 18e eeuw. Amsterdam. F. Tymstra en J. van der Meulen.
www.tabakspijp.nl/publicaties/pkn-publicaties/10-jaar-pkn-1988/
PKN (1980) : Jaargang 8, pagina 4-15.
De Groninger tabakspijpmakers in de 17e en 18e eeuw - H Tupan
(www.tabakspijp.nl/archief/pkn-blad-artikelen/)
Laatste Nieuwe
17/9: de brocanterie heeft weer wat leuke pijpjes opgeleverd.
1/7: Veel nieuwe foto's van vooral verschillende merken toegevoegd.
21/4: Een erg scherp uitgevoerde 'rustende herderin met een schaapje' van de Goudse pijpenmaker Wagenaar.
12/3; Gouds pijpje uit de vroege 18e eeuw met fraai getordeerde steel
23/1: Weer wat pijpen uit de collectie op foto gezet waaronder weer leuke hiel-merken.
8/12 : De pijpenmakers van Schoonhoven is het resultaat van ruim twee jaar archief onderzoek. Een 432 pagina's tellend boek dat een geheel nieuwe blik werpt op de industrie in deze stad en ruim 120 makers in detail belicht. Heel veel tot op heden onbekende informatie.
