Het Metalen kruis 1830-1831 is een Nederlandse medaille die in 1831 is toegekend aan diegenen die in de zogenaamde '10 daagse veldtocht', een poging van Koning Willem I om met zijn leger de Belgische revolutie te onderdrukken.

Op 12 september 1831 is bij Koninklijk besluit aangenomen dat een ieder die in de militaire operaties tegen de Belgen in 1830 en 1831 actief was geweest een aandenken  kreeg in de vorm van een metalen kruis. Deze bronzen kruizen waren gemaakt van wapens die in de Slag om Hasselt op 8 augustus 1831 veroverd waren.  Het kruis heeft een viertal armen met een gekroonde W omringt door een guirlande. Op de andere zijde is dezelfde guirlande afgebeeld met de jaartallen 1830 en 1831. In de verschillende armen van het kruis lezen we de tekst 'TROUW AAN KONING EN VADERLAND'.

Gedurende de tweede helft van de 19e eeuw zijn er in Gouda door diverse producenten pijpen gemaakt ter herdenking van de tien daagse veldtocht. Verschillende modellen en variaties zijn bekend en de meeste van hen lijken te zijn gemaakt tussen ca 1856 en 1881 ter gelegenheid van het 25 jarig, resp. 50 jarig jubileum van deze gebeurtenis.

De hier beschreven pijp is een rondbodem met lobben, gemaakt door een onbekende maker. De ketel bevat de afbeelding van een medaille met een gekroonde W op de linkerzijde, en een afbeelding van dezelfde medaille maar dan met de jaartallen 1830 en 1831 op re rechterzijde. Op een tekstlint tegen de bovenrand van de ketel lezen we 'TROUW AAN KONING EN VADERLAND'. In het recent verschenen nieuwe 'Journal of the Academie Internationale de la Pipe', volume 9, 2016, is een uitgebreid artikel van Bert van der Lingen opgenomen waarin meer gedetailleerde informatie over de historie van deze en ook andere pijpen met hetzelfde thema.

Referenties :

(1) Clay tobacco pipes and songs related to the Metal Cross of 1831 - Bert van der Lingen, JAIP vol 9, 2016

Bovenstaande pijp heeft de tekst ..(trouW AAN KONING EN V (aderland).. in het tekstlint aan de bovenzijde van de ketel staan. Geen hielmerk. Er zijn in ieder geval drie varianten van deze pijp bekend (zie hieronder, en APM collectienummer APM 9.160). Bovenstaande pijp is afgebeeld in het artikel van Van der Lingen met hielmerk molen (Sparnaaij-Gouda).

Bovenstaande pijp heeft hielmerk 2 gekroond, waarschijnlijk gemaakt door de firma Van Baalen in Gouda (Jan van Baalen ca 1831-1869 of Gerardus Johannes van Baalen ca 1869-1881. Op het tekstlint is leesbaar TRO(uw aan Koning en Va(DER LAND).